Պարույր Սևակ


 
ԾԵՐԱՆՈՒՄ ԵՆՔ


 
Ծերանում ենք,
Պարո՛ւյր Սևակ,
Ծերանում ենք, սիրելի՜ս,-
Հասակակից կանանց արդեն մենք նայում ենք եղբոր պես,
Նկատում ենք մատղաշներին,
Որոնք մեզ չեն նկատում.
Ամեն մի նոր ծանոթություն չի վերջանում էլ սիրով,
Ոչ էլ երգով մի անարվեստ, բայց պոռթկուն ու կրակված...

Ծերանում ենք, Պարո՛ւյր Սևակ,
Ծերանում ենք, սիրելի՜ս.
-Մեր ապստամբ մազերն արդեն կա՛մ պատըժվել են մահով,
Կա՛մ իշխանաց իշխան սանրի խեղճ հպատակն են դարձել.
Մեր խռովկան մատներն արդեն դարձել են հեզ ու լսկան,
Իսկ դավադիր մեր ոտքերը՝ ընտանեսեր-տնասեր...

Ծերանում ենք, Պարո՛ւյր Սևակ,
Ծերանում ենք, սիրելիս.
-Մե՛կ օր խմում
Եվ երկո՛ւ օր արդեն խումար ենք ընկնում,
Մե՛կ ժամ քայլում
Եվ երկո՛ւ ժամ խոսում դրա օգուտից
Կամ վնասից,
Եվ ըստ որում խոսում այնպե՜ս լրջորեն,
Կարծես մի մեծ գյուտ ենք արել
Կամ հերքում ենք մի հին գյուտ.
Եվ «բուժվել» կամ «հիվանդություն» բառերն արդեն օրեցօր
Հոլովվում են ու խոնհարվում ավելի շատ և նույնիսկ
Առավել քիչ դժգոհությամբ,
Քան թե թաքուն պարծանքով...

Ծերանում ենք, Պարո՛ւյր Սևակ,
Ծերանում ենք, սիրելի՜ս.
-Թափառելու ժամ չի մնում,
Չենք հասցընում ձանձրանալ.
Քիչ ենք թախծում մենք անառիթ,
Շատ ենք տխրում առիթով.
Քիչ ենք կարդում, շատ ենք գրում,
Շատ ենք խորհում, քիչ քնում,
Որովհետև «անքնություն» բառը դարձել է սոսինձ
Եվ ուզում է մեր քրքըրված ջղերն իրար կպցընել...

Ծերանում ենք, Պարո՛ւյր Սևակ,
Ծերանում ենք, սիրելի՜ս, 
Ծերանում ենք, սակայն կարծես
Դարձյա՛լ խելքի չենք գալիս.
-Դեռ հիմա՜ էլ զարմանում ենք.
Դեռ կարո՜ղ ենք զարմանալ,
Ժամացույցի սլաքները ետ ենք տալիս մտովին,
Ի՜նչ է թե մեր արդեն չարածն իբրև անենք աշխարհում.
Անկարելի հաղթանակի ելք ենք ճարում ինչ-որ կերպ.
Երբեմն էլի այս աշխարհն ենք դեռ չափչփում հուսալից
Դոն-Կիխոտի ոտքեր կոչված նո՛ւյն կարկինով ծայրամաշ.
Իսկ երբ մեկը խոր քնի մեջ մեր երազն է կոխկրտում,
Առաջվա՛ պես... առաջվա՜ պես վեր ենք ցատկում ճչալով...

Ծերանում ենք, Պարո՛ւյր Սևակ,
Սակայն... խելքի չե՜նք գալիս...

10.XII.1963թ.
Երևան

ԱՍՏԾՈ ՔԱՐՏՈՒՂԱՐԸ» շարքից)

  ՊԱՀ ԿԱՍԿԱԾԻ


Թե իսկապես հավատացած ես լինեի,
Որ իմ երգը ձեզ կարող է օգուտ բերել,
Ձեզ երգերով բանակի՜ պես կզինեի:
Բայց ի՞նչ օգուտ՝ նստել ինչ-որ երգեր գրել:

Ի՜նչ է երգը. ցաված հոգու մխիթարանք...
Տեղ էլ հասնի՝ չկատարվող ապսպըրանք...
Վալերյանի երկու կաթիլ պղտոր հեղուկ...
Թե խայթում է՝ իր իսկ խայթից սատկող մեղու...

Իսկ թե երգը մինչև անգամ զենք է դառնում,
Ո՞ւր է ձեռքը, որ ինքնակամ զենք է բռնում...

20.IV.1957թ.
Մոսկվա

ԱՍՏԾՈ ՔԱՐՏՈՒՂԱՐԸ» շարքից)


ՍԵՐՈՒՆԴՆԵՐԻ ՀԵՐԹԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ


Ամեն սերունդ
Նախ և առաջ մտածում է լռության մեջ,
Իսկ երբ խոսել է սկսում՝
Բարկացնում է ավագներինԵվ բարկացնում անկեղծորե՛ն,
Որովհետև... կրտսերը՝ մի՜շտ անհասկացող,
Իսկ ավագը... հասկացող է:

Ավա՜գ աստված,
Մի՞թե իրոք համանիշ են ու համազոր
Հասկացողն ու կասկածողը...

Ամեն սերունդ
Նախ և առաջ մահանում է կասկածելով:

09.XI.1965թ.
Չանախչի

ԱՍՏԾՈ ՔԱՐՏՈՒՂԱՐԸ» շարքից)

 
    ՀՈՐԴՈՐ


 
Դիմավորեցեք... կասկա՜ծը: Նա է
Թակում ձեր դուռը:
Նա է, հենց ի՛նքը:
Դիմավորեցեք և մի՛ վախեցեք.
Ես նրան արդեն ընդունել վաղո՜ւց
Եվ մինչև անգամ ճամփել եմ կրկին:

Դիմավորեցեք նրան ծիսաբա՜ր՝
Նոր ու հնօրյա Տերընդառաջո՛վ՝
Ձեր իսկ կրծքի տակ վառելով խարույկ.
Որպեսզի... եթե ընդմիշտ չչքվի,
Ապա գեթ ճեղքվի մութը ձեր հոգու:
Դիմավորեցեք նրան գեթ հիմա՛,-
Ես նրան վաղո՜ւց ճամփել եմ արդեն:

Դիմավորեցեք... կասկա՜ծը: Ես իր
Ո՛չ մունետիկն եմ, ո՛չ էլ մարգարեն:
Իր երախտապարտ փրկյա՜լն եմ ես լոկ:
Դիմավորեցե՛ք, քանզի ամենքիս
Լոկ հավա՜տք է պետք, ո՛չ հավատալիք:
Լոկ հավա՜տք է պետք, ո՛չ հավատալիք...

11.II.1963թ.
Երևան

28.VIII.1965թ.
Չանախչի

ԱՍՏԾՈ ՔԱՐՏՈՒՂԱՐԸ» շարքից)

    Բարև


 
-Բարև,-
Մեկ հատիկ այս բա՛ռն եմ ասում՝
Կնքված անձնագիր ցույց տալու նման,
Կենսագրություն պատմելու նման,
Կամ՝ հարցաթերթիկ լրացնելու պես:
Եվ կուզենայի՛,
Շա՜տ կուզենայի,
Որ այս բառն իրոք դառնար անձնագիր
Աշխարհու՛մ համայն
Ամենքի՛ համար:
Եվ կուզենայի՛,
Շա՜տ կուզենայի,
Որ նմանապես այս բառը լիներ
Նոր և իրական մի «Բացվի՛ր Սեզամ»:
-Բարև՛,-
Ասեիր գնացքին,
Նավին
Կամ օդանավին
Ու ներս մտնեիր.
«Բարևդ» իբրև տոմսակ ընդունվեր:
-Բարև՛,-
Ասեիր կնոջն անծանոթ,
Ու նա քեզ սիրեր հենց նու՛յն վայրկյանին:
Կամ ներումնահայաց ժպիտով ասեր,
Թե բարևե՜լ են քեզանից առաջ:
-Բարև՛,-
Ասեիր, և պարզ երկինքը
Իսկույն անձրևեր, եթե պետք է դա:
-Բարև՛,-
Ասեիր լռակյաց հողին,
Եվ նա ծլարկեր ու հասկավորվեր:
-Բարև՛,-
Ասեիր մահի՛ն էլ անգամ,
Եվ նա հասկանար, որ քեզ մոտ գալով
Ինքը շտապե՛լ, շա՜տ է շտապել…
-Բարևը- դառնար իրական ու նոր մի ….. «Բացվի՛ր Սեզամ»:
Եվ այն ժամանակ եթե արջին էլ ասեիր 
-Բարև՛,-
Նա էլ միգուցե հենց նույն վայրկրանին
Խաղալիք դառնար մեր մանկան համար,
Եվ մի այնպիսի կարգին խաղալիք,
Որ ո՛չ լարվում է, ո՛չ էլ հասարակ բանից փչանում:
Այսպես է օձը՝ ծերերի ձեռքին ձեռնափայտ դառնար,
Կոկորդիլոսը դառնար պահարան խաղալիքների,
Կախարան դառնար եղջերուն վայրի,
Եվ փոթորիկը՝ բեմի պարախումբ,
Մարդն էլ՝ Մա՛րդ իրոք…
Անկարելի բան աշխարհում չկա՜.
Եթե աշխարհում իշխում է բարին,
Որ մեր բերանում դարձել է 
-Բարև՛.
ՈՒրեմն՝ անձնագիր ցույց տալու նման,
Կենսագրություն պատմելու նման
Կամ հարցաթերթիկ լրացնելու պես՝
-Բարև՛,-
Քե՛զ 
Ու
Ձեզ,
Ծանո՜թ-Անծանո՜թ իմ սիրելիներ:
Թող անկարելին դառնա կարելի
Աշխարհու՛մ համայն,
Ամենքի՛ս համար,
Դառնա կարելի վաղն ու հենց հիմա,
Դառնա կարելի մե՛կ բառով.
-Բարև՛…   ( շարքից)

  ԲԱՐԻ ԼՈՒՅՍ


 
Նորից երկնքով հին արշալույսն է սիգալով սիգում, 
Որպեսզի մեր նոր ու քաղաքակիրթ հիշողության մեջ 
Միշտ էլ թարմ մնան... առասպելները: 
-Բարի լո՜ւյս, իմ նո՛ր և իմ... առասպե՜լ:

Ինչպե՞ս քնեցիր: 
Ի՞նչ երազ տեսար: 
Ի՞նչ գեշ երազից արթնացար վախով: 
Եվ երազիդ մեջ 
Դու պատահաբար չտեսա՞ր նրան, 
Ով - ի՛նքդ էլ գիտես - քեզ գիտի այնպես, 
Ինչպես հիվանդն իր հիվանդությունը... 

Լույսը բարի է 
Եվ բարին լույս է... այնքան ժամանակ, 
Քանի դեռ սրտերն այդ «բարի լույս»-ը, 
Դարերո՜վ մաշված այդ «բարի լույս»-ը 
Լսում են կարծես առաջի՛ն անգամ 
Եվ ամեն անգամ փշաքաղվում են տաք փաղաքշանքից 
Ու նվաղումից սարսըռում այնպես,
Ինչպես երևի 
Մութ երկրաշարժից բույսն է սարսըռում ու փշաքաղվում... 

Ես փոքր-ինչ հետո դուրս կգամ փողոց, 
Որ հետախուզեմ վիճակը օդի՝ 
Թունդ ներծծելով ծխամոլի պես: 
Եվ վա՜յ թե թվա, թե ամեն ինչից 
Բուրմունք է գալիս թարմուկ աղջըկա 
Ու կամ ծաղկածայր փշոտ վարունգի: 
Եվ վա՜յ թե թվա, թե բոլոր մարդիկ 
Ի՛նձ են կողոպտում՝ օդը շնչելով, 
Քանի որ օդը... քեզնո՜վ է լեցուն, 
Ու քեզ են նրանք ներշնչում կարծե՜ս... 

Հանգել են արդեն լույսերը բոլոր, 
Եվ լոկ այս կիկլոպ լուսանիշներն են, որ արևի դեմ 
Ծիսաքրմական գոռոզությունը կորցըրած թեպետ՝
Պատվիրանի պես կրկնում են դարձյալ 
Իրենց գունային երրորդությունը՝ 
Բոլոր սանձազերծ մեքենաներին տեղում մեխելով 
Կամ վայրկենապես քշելով առաջ: 
Մի՞թե կանաչը պիտի կուրանա 
Աշխարհի բոլոր լուսանիշներում, 
Որ ես էլ կրկին, կանչելու նման, կարոտով ասեմ. 
-Բարի լո՜ւյս, իմ լույս կանա՛չ ու... կարմի՜ր: 

Ամպի մի պատառ արևն է ծածկում. 
Ակնոց է դնում արևը կարծես: 
Ես անակնո՜ց էլ պարզ տեսնում եմ քեզ 
Եվ զգում եմ քեզ ինձ այնքա՜ն մոտիկ, 
Որ կարծես նույնիսկ քո շունչն եմ շնչում, 
Մինչդեռ դու ինձնից հեռո՜ւ ես այնքան, 
Որքան կիկլոպը՝ այս լուսանիշից: 
Բայց մեզ կապում է մի ո՜ղջ պատմություն, 
Փառահե՛ղ, անմե՛ղ, անմե՛ռ պատմություն, 
Եվ մի «բարի լույս», որ չունի՜ վախճան: 
Նա պիտի հնչի մեզնի՛ց էլ հետո 
Եվ այնպե՜ս հնչի, 
Որ մերպեսները 
Նո՛ւյն փաղաքշանքից միշտ փշաքաղվեն, 
Նո՛ւյն նվաղումով սարսըռան տաքուկ, 
Ինչպես բույսերը՝ մութ երկրաշարժից: 
-Բարի լո՛ւյս, իմ կյա՛նք և իմ... պատմությո՜ւն...
7,13.II.1964թ. Երևան


(«Ողջույնի քմայքները» շարքից)

  ԲԱՐԻ ԱՋՈՂՈՒՄ


 
Կենտ աչքն է ճմլում արևը կրկին՝
Պաղ առավոտվա մաքուր լվացված,
Սակայն չարդուկված թաշկինակ-ամպով,
Ու մանուկ օրն է ձգվում-հորանջում:

Եվ սիամական երկվորյակի պես
Իրար կցկցված խոփերը, նորի՛ց,
Հլու-հնազանդ ա՛յն տըրակտորին,
Որ գոմեշների, եզների, ձիու
Արքայատունը գահազուրկ արեց,-
Խոփերը նորի՛ց
Այստեղ ու այնտեղ
Ծեր Երկրագնդի հին մաշկն են քորում՝
Կարծես թիմարում,
Եվ ակոսները իրար են դարսվում՝
Էջերի նման.
Հողը թերթվում է,
Իսկ ընթերցումը կլինի հետո,
Երբ արեգակը
Իր բժշկական սուր ասեղները խրելով հողում՝
Ավյուն սրսկի
Եվ դուրս քաշի ծիլ, հասկավոր ցողուն:
-Բարի աջողո՜ւմ:

Արևը հողից ձգում-հանում է ոչ միայն ցողուն:
Արևը նաև շենքեր է ձգում ու հանում հողից:
Եվ մարդ արարածն իր իսկ ստեղծած ա՛յն ընձուղտներով,
Որ մետաղ ունեն ոսկորների տեղ
Ու ջղերի տեղ՝ ճոպան պողպատե,-
Բաբելոնական իր նոր ու հսկա աշտարակներին
Մարդ արարածը մատուցում է քար,
Խճաշաղախ է մատակարարում,
Եվ արհեստական պսպղուն աստղեր՝ ապակու տեսքով,
Իսկ ինքը՝
Պուճո՜ւր, աննշմարելի՜,
Կարկինի նման ոտքերն է չռել
Շինարարական հրապարակում կամ պատի վրա.
Ուզում է ասես իր ոտք-կարկինով
Չափել իր անցած-անցնելիք ուղին:

Կպել են արդեն քամու շուրթերին
Հյութեղ տերևներ,
Եվ, տե՛ս, սաղարթի կանաչ երկնքից
Կարճ-անհամաչափ ընդմիջումներով
Ամբողջ ժամանակ
Ցած են թրմփում
Փոքրիկ գույնզգույն օդապարիկներ՝
Տեսքով խնձորի, դեղձի կամ տանձի:
Եվ շնորհալի այգիների մեջ սկիզբ է առնում
Մի աշնանային հալոցք արտառոց:
Հաստազդըր ծառերն իրենց կաթոցքի
Հեռագրային պարզ այբուբենով
Կանչում են մարդկանց,
Որ գան ու շոյեն
Գգվանքի կարոտ իրենց վարսերը:

Եվ հողի տակից
Գլուխն է հանում մինչև իսկ սոխը՝
Ստորերկրյա արևն այդ գաճաճ,
Ու լռին մարգի կանաչ մթան մեջ
Ասես բացվում է արևածագը:
Արդար նախանձից ու չարությունից
Տե՛ս, լոլիկներն են մուգ-կարմիր դառնում՝
Մանրակոտորակ արևների պես խավարում ասես,
Ոմանք՝ մասնակի
Եվ ոմանք՝ լրիվ:
Գազարն իր ոսկով
Խաղալիքային գլխիվայր շրջված բուրգեր է սարքում
Եվ կամ թռչելու պատրաստ հրթիռներ խաղալիքային,-
Ո՞վ ինչ իմանա:
Նրա ոսկու մեջ
Մաղձոտ սխտորն էլ կտրում է արծաթ:
Արծաթ է պտղում և մարդկանց դեմքին՝ քրտինքի տեսքով:
-Բարի աջողո՜ւմ:

Ոմանք ջութակի կամ դաշնամուրի բռնի օգնությամբ
Պարան են հյուսում անհայտ ձայներից,
Որ մարդիկ իջնեն իրենց խորքը մութ
Կամ իրենց խորքում շնչահեղձվելիս վերստին փրկվեն:
Ոմանք գույներից նոր կյանք են ձևում,
Որ մարդկանց աչքը ողջ կյանքում հագնի:
Ոմանք բայերի խոր գաղտնիքներն են ուսումնասիրում,
Ջանում են հանել ածականների դիմակը ողորկ,
Որ ասուլիսեն Անհայտության հետ
Եվ նրա խորունկ խորհուրդը բանան ամենքի առաջ:
-Բարի աջողո՜ւմ:

Կնճիթը խրած անլեզու ծաղկի լի ալրատան մեջ՝
Իր ցերեկային բաց կողոպուտն է ավարտում մեղուն:
-Բարի աջողո՜ւմ:

Ութաձև միջատն իննաձև ճամփով իր բույնն է սողում:
-Բարի աջողո՜ւմ:

Մի համեղ մամիկ ընկույզ է ջարդում թոռնիկի համար
(Թող փուտը՝ պակա՛ս, սերտը՝ շա՜տ լինի):
-Բարի աջողո՜ւմ:

Իսկ դո՛ւ, սիրելի՜ս, որ կար ես անում՝
Ասեղդ թելած երազի թելով,
Կամ սրտատրոփ սեղան ես բանում՝
Ծածկելով ոչ թե սփռոցով միայն,
Այլ նաև տաքո՜ւկ-տաքո՜ւկ կարոտով,
Եվ սպասումից ջերմում ու դողում,-
Մի վայրկյան հետո
Կտեսնես, որ քո դուռը կբախվի,
Եվ շրթերիցըս, մի վայրկյան հետո, սիրով կկախվի
(Համբույրի՛ց առաջ) քնքշանքըս շողուն.
-Բարի աջողո՜ւմ:
18.II.1964թ. Երևան


(«Ողջույնի քմայքները» շարքից) 


Բարի իրիկուն


Արեգակն է թեքվում:
ԿարՃանում է օրը:
Եվ լեռները նորից երեխա են ծնում`Ստվերների տեսքով,
Որ մեծանում քիչ-քիչ
Ու թաղում են իրենց ծնող մորը:

Պտտահողմը`
Հենված ոտնաթաթի վրա,
Խոյանում է երկինք`
Հաստատելով
Ժխտված առասպելը համբարձումի:

Ցրտող օդում դանդաղ թպրտում է
Մի կտոր տաք մարմին,
Որ թռչուն է կոչվում:

Ինչ-որ կին է կանգնած խուփ դաշտի մեջ,Եվ ոտքերի տակով անց է կենում
Երկրագնդի անտես այն առանցքը,
Որի երևացող մասն է ինքը:

Առա'նց հանցանքի մեջ բռնվելու,
Առա'նց վկաների ներկայության
Ինքս մեղավոր եմ ինձ Ճանաչում
Ու վախվորա~ծ-քաշվա~ծ մրմնջում եմ հեռվից,
Մրմնջում եմ արդեն ո'չ թե սրան,
Այլ այն մեկի'ն`Իմին', հեռավորի~ն,-
-Բարի իրիկուն քեզ, Ի'մ մենավոր...



(«Ողջույնի քմայքները» շարքից)


  ԲԱՐԻ  ԳԻՇԵՐ


Ուռճացած երեկոյի մեջ լույսերը կեռ-կտուցավոր 
Վաղուց են գիշերը պեղել: 
Մայթերը էլ չեն հորանջում մարդկային կրունկների տակ: 
Փողոցներն ավլած են արդեն. 
Մնացած կեղտերը մթան պիտի որ արևը մաքրի: 
Քնել է - և աչքերը բաց - 
Քնել է ողջ քաղաքն արդեն: 
Եվ մի՞թե դեռ չես քնել դու. 
-Սիրելի՜ս, քեզ գիշե՛ր բարի: 

Ճյուղավոր թախիծն ուզում է դեռ պատվել նաև սաղարթով, 
Որպեսզի հետո, երևի, ստվեր տա, թունո՜տ մի ստվեր: 
Այդ թունոտ ստվերի ներքո թող քնի՝ ո՜վ որ կուզենա, 
Բայց ո՛չ դու. 
-Քեզ գիշե՜ր բարի: 

Կննջեն պահակներն անգամ՝ 
Գիշերվա ա՛յն հովիվները, 
Որ զգոն լույս ու լամպերի շնային հսկողության տակ 
Մշտապես արածեցնում են մակաղված զգուշությունը: 
Միայն ե՛ս բովանդակ գիշեր աչքերըս պիտի չփակեմ, 
Քանի որ ամեն կերպ հիմա քո տեղն է բռնել կամենում 
Մի ծանոթ պառաված օրիորդ՝ 
Այս կպչուն անքնությունը, 
Որից ինձ չեն փրկում նաև քնաբեր կոչված դեղերը: 

Ու ես այդ անքնությունից՝ 
Պառաված օրիորդից այս նույն, 
Այնպես եմ վախենում հիմա, 
Ինչպես որ երեխան է միշտ վախենում բուժակ բժշկից: 
Դո՛ւ գոնե, դո՛ւ եղիր առողջ 
Ու քնի՛ր. 
-Քեզ բարի գիշե՜ր: 

Ես կյանքում ինչքա՞ն գիշեր եմ ունեցել,- 
Դժվար է ասել, 
Քանի որ այդ հաշիվը պարզ չի արվում թվաբանությամբ, 
Այլ միայն սիրո՛ մատներով, 
Որ գուցե ծալվեն հաշվելիս, 
Բայց դժվա՛ր, դժվա՜ր թե բացվեն: 
Ես կանեմ այդ հաշիվը բարդ, 
Դա թող ի՛նձ, իսկ ինքըդ քնի՛ր. 
-Սիրելի՜ս, քեզ բարի գիշե՛ր: 

Մի բարակ - քաղաքավարի անձրև է եկել ժամերով, 
Եկել է առանց դադարի, 
Եկել լոկ կարծես ի՛նձ համար, 
Քանի որ արթուն մարդ չկա՛. 
Բոլորը քնած են վաղո՜ւց: 
Դե՛, դու էլ աչքերըդ փակիր. 
-Սիրելի՜ս, քեզ բարի գիշե՛ր: 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Հեռու չէ առավոտն արդեն: 
Եվ - գուցե արևի ահից - 
Դադարեց անձրևն էլ հիմա: 
Անձրևն էլ դադարեց հիմա, 
Մինչդեռ դու... շարունակվում ես: 
Նաև դո՛ւ դադարիր մի քիչ. 
Խղճա՜ ինձ, և ի՛նքդ էլ ասա. 
-Սիրելի՜ս, քեզ բարի գիշե՛ր..

09.II.1964թ. Երևան
(«Ողջունի քմայքներ» շարքից)



 ԲԱՐԻ ԳԱԼՈՒՍՏ


Իմ սենյակի մեջ 
Գարնան հալոցքի պատրանք էր ցրում 
Լվացարանի ծորակը ծանոթ. 
(Սիրտըս կարոտ էր մտերի՜մ ձայնի)... 

Ջրհորդաններում 
Նորից տանջվում էր ջուրը թալկացած, 
Որ մեկ-մեկ նաև ուշքի էր գալիս 
Եվ ուրախ լալիս՝ 
Նո՛ւյն վաղածանոթ-ընտանի ձայնով. 
(Սիրտըս կարոտ էր հարազա՛տ ձայնի, 
Որ դեռ չէ՜ր հնչում)... 

Ապակիների լռության վրա 
Անբուրմունք-անգույն ծաղկունքը ցրտի 
Լուռ թախծում էին, 
Ինչպես որ նույնիսկ բենզինն էր թախծում 
Սառած-կանգ առած մեքենաների երակների մեջ. 
(Սիրտըս կարոտ էր սպասվա՜ծ ձայնի, 
Որ պիտի՛ հնչեր)... 

Ու ես կարծես թե շատ էի նման այն տիպ-նկարին, 
Որ իր թափանցիկ թաղանթի ներքո 
Տանջվում է սաստիկ, խեղդվում է ասես, 
Ու երազում է մի ձեռք մանկական, 
Որ թրջի իրեն 
Ու շրջի թղթին: 

Եկա՛ր, 
Թրջեցիր քո քնքշանքի մեջ 
Մանկականից էլ անմեղ ձեռքերով 
Ու փակցըրեցիր մաքրությանը քո, 
Որ ես ազատվեմ ճնշող թաղանթից 
Եվ պայծառացած գույներով զնգա՜մ... 

Դո՛ւ չշտապեցիր, 
Կյա՜նքը չուշացավ, 
Որ... մեր անձնական օրացույցի մեջ 
Մե՛կ օր էլ ներկի ալ-կարմիր գույնով 
Եվ գորշությանն իր տա երանգ տոնի: 

Եկա՛ր, 
Որ (բա՜վ է) էլ չապավինեմ
Կարոտ հոլովող բառերին ծխոտ, 
Եվ որ (հերի՜ք է) ձեռքերս այլևըս չսովեն կրկին: 

Եկա՛ր, 
Եվ եկար՝ առողջությա՛ն պես, 
Որ... իմ երբեմնի 
Հիվանդությունն էլ վերհիշեմ հիմա 
Քնքշությամբ թաքուն 
Եվ հասկանալի մի գորովանքով: 

-Բարո՜վ ես եկել: 

Եկա՜ր: 
Եվ եկար՝ վարպետությա՛ն պես. 
Փոքր-ինչ ուշացած, սակայն մեկընդմիշտ:

-Գալուստըդ բարի՜: 

Եկա՛ր, 
Որ նույնիսկ ամենաանզո՛ր բառը («Տե՛ր աստված»)
Հանկարծ վերածվի ամենազորե՜ղ բառի («Տե՛ր աստված»): 
Տե՛ր ու սե՜ր աստված, 
Իրավ չի՞ ասված, 
Որ մահիճները երբ հարդարված են՝ 
Արդեն չե՛ն ապրում, արդեն մեռա՜ծ են: 
Եկա՛ր, 
Որ նրանք հարությո՜ւն առնեն՝ սրբերի՛ նման...

25-29.II.1964թ. Երևան

(«Ողջույնի քմայքները» շարքից)




 ԲԱՐԻ  ՃԱՆԱՊԱՐՀ


Եթե աշխարհիս ճանապարհները 
Լինեին միա՜յն միակողմանի՝ 
Լոկ գալո՛ւ համար, 
Եվ ո՛չ գնալու... 

Բայց բիլ երկնքի աստղագիր թղթին 
Իր վայրկենական վարժ ձեռագըրով 
Շանթն է վերստին ինքնաշարժ գրում՝ 
Ասես պետի պես ստորագըրում. 
Ա՛յն պետի, 
Որի մականունն է Կյանք, անունն՝ Անհրաժեշտ. 
Դու մեկնե՛ս պիտի. 

-Բարի ճանապա՜րհ: 

Տե՛ս, 
Ծիր Կաթինը կարծես թե լինի մի ուղեփակոց 
Մայրուղու վրա կողպ Տիեզերքի: 
Բայց ամպերն ահա կծածկեն նրան, 
Ու քեզ կթվա, 
Թե ճանապարհը բացված է արդեն. 

-Բարի ճանապա՜րհ: 

Պտղած ծառերը կկտցահարի անձրևը շուտով, 
Բայց չի կարենա կտցածն իր ուտել. 
Նա ընդամենը կտցով կկծի 
Ու ցած կգցի՝ 
Այնքա՜ն են հասած: 
Նո՛ւյնքան հասած է միտքը մեկնումիդ. 

-Բարի ճանապա՜րհ: 

Ծառերի վրա, 
Նրանց սաղարթի հովանու ներքո, 
Եվ թռչուններն են համագումարվել. 
Նո՛ւյնպես քննում են հարցը մեկնումի: 
Ու շուտով նրանք սուր եռանկյունով 
Պիտի չափչփեն երկինքն աննկար՝ 
Քարտեզագրման բնազդով ծածուկ: 
Դո՛ւ էլ չես կարող և պիտի չվես. 

-Բարի ճանապա՜րհ: 

Քեզ հասկանում եմ և լա՜վ հասկանում. 
Անհայտի կանչը վախեցնում է մեզ, 
Բայց անկարելի-անհնարին է այդ կանչը չանսալ 
Եվ չհետևել այդ ահեղ կանչին... 

Հասկանում եմ քեզ և լա՜վ հասկանում. 
Տարածությունը ձգում է այնպես, 
Ինչպես... անդունդը կամ վիհը, 
Հիշի՜ր, 
Ինչպես... անդո՛ւնդը կամ վի՛հը: 
Եվ դու 
Կարո՞ղ ես չափել խորքերը նրանց 
Գլխիվայր անկման քո թիռ-թռիչքով: 
Իսկ մենք մեխված ենք՝ ցուցանակի՛ պես՝ 
Ապրելու տենչով մեխված ենք կյանքին: 
Հանե՞լ ես քեզնից այդ մեխերը դու... 

-Բարի ճանապա՜րհ: 

Մեր ծերությունը 
Կարող է հանկարծ մեզ հարցնել մի օր. 
«Իսկ որտե՞ղ, ասե՜ք, 
Ինչպե՞ս երևաց, 
Ինչո՞վ երևաց 
Ջահելությունը ձեր ամենազոր»: 
Գնո՞ւմ ես: Գնա՛: 
Բայց խորհի՛ր նաև, 
Թե քո ծերության անխուսափ հարցին 
Դու ի՞նչ ես մի օր պատասխանելու: 

Ասել-ասում են, թե լավ է այնտե՛ղ,
Որտեղ մենք չկանք: 
Իսկ ես պնդում եմ, որ լավ է այնտե՛ղ, 
Որտեղ չե՛նք կարող չլինել ու կա՜նք: 
Դու ինձ կարող ես հիմա չլսել: 
Եվ մի՛ էլ լսիր: 
Գնա՛, 
Որ ինքըդ նո՛ւյնը հասկանաս 
Եվ հասկանալով նաև հասկացնես, 
Որ աշխարհումըս ճշմարտությունը չի՛ հետազոտվում. 
Ճշմարտությունը ապըրվո՜ւմ է լոկ: 

-Բարի ճանապա՜րհ: 

Կյանքի վճռական բոլո՛ր պահերին
Միշտ էլ լռում են մի քանի րոպե:
Այդպես էլ՝ նաև ճանապարհելիս:
Եվ կարճ են խոսում ճանապարհելիս,
Նաև` հապշտապ:
Ահա թե ինչու
Հոգուս խորքերում ու լեզվիս վրա
Բազմակետերն են խոսքերին հաղթում,
Եվ ինչ-որ զեռուն բառեր են վխտում՝
«Իհարկե... սակայն... և այսուհանդերձ»...
Եվ, այսուհանդերձ, թերևըս գուցե 

-Բարի... վերադա՞րձ:


22.II.1964թ. Երևան
( շարքից)

 ԻԲՐԵՎ ՍԿԻԶԲ


Իբրև սկիզբ ընդամենը ես այս կասեմ.

Աշխարհում կա ջահելությո՛ւն,
Կա կյա՛նք,
Կա սե՛ր,
Կան տղաներ և աղջիկնե՜ր,
Կա շե՛կ, կա սև՛:

Եվ մի աղջիկ`
Սև աչքերով, սև մազերով,
Ինձ գերել է, խելքից հանել իր նազերով:

Գալիս է նա և շատ հաճախ
Ձեռքըս բռնում, ափըս բացում,
Սև աչքերը մերթ՝ կկոցում,
Մերթ` լայն բացում,
Մերթ փակում է,-
Սկըսվում է... գուշակո՜ւմը:

-«Ապո՛ւ-ապո՛ւ, կապո՛ւ-կապո՛ւ...
Եկ մի տեսնենք՝ ի՞նչ կա ափում...»:

-«Աթո՛ւ-աթո՛ւ, հա՜ թուհ-հա՜ թուհ...
Տեսնենք` տղան ի՞նչ է ասում...»:

-«Անա՜մ-փերո՛ւ, չանա՜մ փերո՛ւ... »:

Եվ մի օր էլ չեմ համբերում.
-Գիտե՛մ, գիտե՜մ,
Գուշակ է՛լ ես, կախարդ է՛լ ես.
Չէ՞ որ դու ինձ ոտով-գլխով կախարդել ես:
Բայց իմ ափը ի՞նչ է տալիս:
Ինքըդ գիտես , որ մի ափը
Մինչև անգամ ծա՛փ չի տալիս:
Ախար ի՞նչ կա այդ ափի մեջ:
Կուզե՞ս 
դառնամ 
մարդ՝ ափի մեջ...

Մարդկանց առաջ և քո առաջ 
Ահավասիկ ինքս եմ բացում
Ինչ որ ունեմ - ինչ որ չունեմ 
Իմ հոգո՛ւ մեջ.
Մարդկանց առաջ և քո առաջ 
Ահավասիկ ինքս եմ բացվում,
Ինչպես մանուկն օրորոցում`
Երբ շոգում է...

30.V.1957թ.
Մոսկվա

(«Մարդը ափի մեջ» շարքից)

 ՀԱՆԳՍՏԱՆՈՒՄ ԵՄ


Ուզում եմ այսօր մի պահ մոռանալ 
Հոգսը, խորհուրդը, գործը աշխարհի. 

Ուզում եմ այսօր մի պահ հեռանալ 
Խոր սահանքներից այս ահեղ դարի: 

Ուզում եմ այսօր լինել եսասեր. 
Քեզ քնքուշ, շոյիչ, պարզ խոսքեր ասել, 

Խոսել գարունի՛ց, պատանությունի՛ց, 
Քո աղջըկական սատանությունի՛ց՝ 

Քո սուտ վանումից ու խուսափումից 
Եվ, մի պահ հետո, քո ճիշտ հպումից: 

Եվ կահավորել այն տունը գուցե, 
Որ Քաղսովետից չենք էլ ստացել: 

Եվ չհավանել այն վարագույրդ, 
Որ չի նվիրել դեռ մորաքույրդ: 

Տեսնել այն շորըդ, որ դեռ չես կարել, 
Հուզվել այն երգից, որ դեռ չեն գրել: 

Խոսել գեղեցիկ ու թանկ բաներից՝ 
Ծաղկի՛ց, պարտեզի՛ց, երեխաների՛ց, 

Նրանց սպասող լավ մանկությունից, 
Ապահով կյանքից, երջանկությունից: 

Եվ լինել անհոգ, և անդարդ լինել, 
Պարզապես սիրո՜ղ - ապրո՜ղ մարդ լինել, 

Քեզնով գոհանալ, քեզնով հիանալ, 
Քեզնով լիանալ 
Ու քեզ միանալ... 

26.IV.1957թ.
Մոսկվա


(«Մարդը ափի մեջ» շարքից)


 ՈՒԶՈՒՄ ԵՄ


 
Ես ուզում եմ, որ պարապը լցվի լացով, 
      բայց ոչ թե մոր, այլ մանուկի: 
Ես ուզում եմ, որ կարապը ոչ թե մեռնի, 
      որ կարապը ապրի՜ երգով: 
Ես ուզում եմ, որ տարափը տեղա արտի, 
      ոչ թե՝ իզուր՝ ծովի վրա: 
Ես ուզում եմ, որ քարափը քարայծ պահի, 
       ոչ թե օձեր և մողեսներ: 

        Ու թե մահը անխուսափ է՝ 
Թող նա տանի ո՛չ հերոսին, այլ մարդուկին: 
        Թե կռիվը անխուսափ է՝ 
Թող չկռվեն երկու երկիր, այլ մարդ ու կին: 
         Թե արդուկելն անխուսափ է՝ 
Ահա շո՛րը - սի՜րտ մի հանձնեք տաք արդուկին: 

Թաղե՞լ է պետք - 
              պառավ մորը որդին թաղի,
               ոչ թե մայրը ջահել որդուն: 

               Եթե երգել՝ 
Այնպե՛ս երգել, որ մտքի մեջ չմտածեն. «Հոգի հանեց»: 
                Եթե գրկել՝ 
Այնպե՛ս գրկել, որ նվաղեք իրար գրկում: 
                Եթե հարգել՝ 
Այնպե՛ս հարգել, որ քծնանքի չվերածվի: 
                Եթե փրկել՝ 
Այնպե՛ս փրկել, որ փրկվածը երախտիքի խոսքեր չասի: 
                Ու թե պառկել՝ 
Այնպե՛ս պառկել, որ խափանվի տանկի՛ ճամփան, 
                ոչ թե հրշեջ մեքենայի: 

                 Մի անգամ էլ թողեք ուզեմ. 
Ես ուզում եմ՝ 
         ինչպես մարդու նախահայրը իր օթևան քարանձավից՝ 
         չար նախանձի կերպարանքով հին գազանն էլ 
         առանց ցավի մարդու սիրտը թողած՝ գնա՜... 

              Ես ուզում եմ. 
Եթե գերվել՝ 
               ոչ թշնամուց, 
               այլ խելքահան աղջիկներից: 
Եթե մերվել՝ 
               ապա երբեք չթթվելով: 
Եթե լարվել՝ 
                ապա միայն ստեղծելիս: 
Եթե ճարվել՝ 
                 ապա փրկել մահամերձին: 
Եթե ներվել՝ 
                 էլ չվիճե՛լ, էլ չկռվե՛լ: 
Եթե սիրվել՝ 
                 միայն մեկի՛ց և մե՜կ անգամ... 

Ես ուզում եմ, ձեր կարծիքով անհնա՞րը: 
Թո՛ղ, այդ դեպքում, կանայք ծնեն առանց ցավի՜, 
Երկըրները պատերազմեն, սակայն առանց արյան ծովի՜, 
Հրդեհները առանց հրի՜ թող ճարակեն, 
Մարդիկ իրար առողջությա՜մբ թող վարակեն: 
Թե բարակել է հարկավոր՝ 
               թող բարակի մե՛ջքը կանանց, 
Թե տառակեր է հարկավոր՝ 
                թող նա մնա մեզ անճանա՛չ: 
Պատարագե՞լ է հարկավոր՝ 
                համերգային մեծ բեմերի՜ց պատարագվի, 
                ո՛չ թե երգով դագաղ փակվի: 
Կոտորակվե՞լ է հարկավոր՝ 
                դպրոցական տետրակներո՛ւմ կոտորակվի, 
                ո՛չ թե մարդկանց սիրտը ծակվի: 
Ի՞նչ, տրաքվե՞լ է հարկավոր. 
               թող տրաքվի մանկան փուչիկ-խաղալիքը, 
               այն էլ եթե անորակ է, 
                ոչ թե արդար և մեղավոր 
                մեր մարդկային մոլորակը... 

                 Ես ուզում եմ... 
Այն եմ ուզում՝ ինչ ամենքըդ... 

25, 26.V.1957թ.
Մոսկվա

(«Մարդը ափի մեջ» շարքից)


 ՓԱՌԱԲԱՆՈՒՄ ԵՄ


Դառնամ փառաբանեմ ձկնորսներին ծովում՝ 
         փոթորկի թունդ պահին, 
Սերմնացանին՝ արտում, երբ է՛լ չի սպասում 
         նա տաք օրեր: 
Դառնամ փառաբանեմ ձորից կաքավ թռցնող 
         զրընգոցը բահի, 
Գերանդու խուլ երգը, որ դժվար է անգամ 
         նոտագըրել... 

Պտղավորումն այգու, արտի փոշոտումը 
         փառաբանեմ կրքո՛վ, 
Ազնիվ թթխմորով հունցված ցորեն հացը 
         մեր սեղանի վրա, 
Մեր անխարդախ գինին, որ մեր սիրտն է լցնում 
         մի անբարբառ երգով 
Եվ կյանքը դարձնում է... հնարավոր հրաշք... 

Դառնամ փառաբանեմ մանուկների խաղը՝ 
         այնքա՜ն ինքնամոռաց 
Եվ մտասո՜ւյզ այնքան, ասես որտեղ որ է 
         հսկա մի գյուտ կանեն: 
Դառնամ փառաբանեմ նրանց թաթիկները 
         ցեխաջրից սառած, 
Իրենց սրտակտուր ու փութանցիկ լացը 
         ցավո՛վ փառաբանեմ: 

Դառնամ փառաբանեմ ջահել աղջիկների 
         ծիծաղն աննպատակ, 
Նրանց կանչող ե՛րգը, նրանց անցնող վե՛րքը 
         սիրո՜վ փառաբանեմ: 
Վախո՜վ փառաբանեմ այն պատանու ձեռքը 
         և՛ դողացող, և՛ տաք, 
Որն առաջին անգամ սիրտ է անում... դեպի 
         սիրած կուրծքը տանել... 

Սե՜րը փառաբանեմ և՛ պառավ մո՛ր հանդեպ, 
         և՛ զառամյալ տատի՛, 
Որոնց սուրբ փեշերից անցած քո ողջ կյանքի 
         ծով բուրմունքն ես առնում. 
Սերը՝ որդու հանդեպ, առանց որի ի՜նչ ես - 
         մարդ ես մի աղքատիկ, 
Մինչ գներն էլ շուրջըդ բարձրանում են անվերջ- 
         կյանքը թանկ է դառնում: 

Դառնամ փառաբանեմ... փառաբանեմ մարդուն՝ 
         ա՛յն էակին միակ, 
Որ ծիծաղե՛լ գիտի, որ արտասվե՛լ գիտի, 
         երգե՛լ գիտի, 
Թո՛ղ որ գիտի նաև իր նմանին դարձնել 
         անշնչացած դիակ, 
Բայց և գիտի գրկե՜լ, գիտի գրել գրքե՛ր, 
         հերկե՜լ գիտի: 

Նրա տքնությունը, բայց առավել ևս 
          հրաշք հուր-կայծակի 
Այն բոց բռնկումը՝ այն ներշնչման պահը 
          փառաբանեմ ցնծո՛ւն, 
Որ մեր աչքից ծածկված հազա՜ր ճանապարհ է 
           բացում հանկարծակի 
Ու դարձնում է մարդուն... հավասար է դարձնում 
            իր ստեղծած աստծուն... 

15.VIII.1954թ.
Նավչալու

05-06.V.1957թ.
Մոսկվա


(«Մարդը ափի մեջ» շարքից)



 ԿԱՐԾՈՒՄ ԵՄ


 
Ես կարծում եմ. երբ խոր վերքից 
Մարդ ժպտում է համառությամբ, 
Այդ ժպիտը վերջ ի վերջո 
Փոխարկվում է ծամածռության...

Ես կարծում եմ. երբ որ ջուրը 
Վարարում է, ելնում ափից, 
Թույլտըվություն չի վերցընում 
Իրեն հսկող նեղ քարափից...

Ես կարծում եմ. պաղն ավելի 
Լավ ես զգում ամռան շոգին, 
Դողն ավելի լավ ես զգում 
Ձմռան բքին...

Հողն ավելի լավ ես զգում 
Այն ժամանակ, 
Երբ նա հանկարծ տատանվում է 
Քո ոտքի տակ...

20.V.1957թ.
Մոսկվա

(«Մարդը ափի մեջ» շարքից)


ՆԱԽԱՆՁՈՒՄ ԵՄ


 
Ես նախանձում եմ նրանց բոլորին, 
Ովքեր ապրում են հավատով խորին, 
Ովքեր լավ գիտեն, թե ուր են քայլում, 
Ում դեմ են ելնում, ում համար փայլում, 
Թե տրտնջում են՝ ինչ բանի վրա, 
Թե քրքջում են՝ ինչ բանի վրա, 
Ինչո՞ւ են նետվում, ի՛նչ թոհուբոհում, 
Հանուն ի՛նչ բանի կյանքերն են զոհում... 

Բարի նախանձով նրան եմ հիշում, 
Ով չի մոլորվում անթափանց մուժում, 
Ով չի վհատվում երկար վերելքից, 
Չի հուսահատվում վայրի տարերքից, 
Ով ստի հանդեպ բերան չի փակում, 
Ով հոտած ջրում ուռկան չի ձգում, 
Չի նայում կյանքին իբրև բոստանի, 
Որտեղից պիտի չաղ բաժին տանի... 

Ես նախանձում եմ նրան, վերջապես, 
Անհուն նախանձով նրան եմ հիշում, 
Ով հոգում չունի նախանձի նշույլ. 
Ով աչք չի տնկում սուտ փառք ու պատվին 
(Ինչպե՞ս նախանձես այն ճարպիկ կատվին, 
Որ մի չաղ պատառ միս է թռցըրել)... 
Իսկ ով հատիկն իր հասկ է դարձըրել, 
Ով սերմ է ցանել ու բերք է հնձում, 
Անբանն է միայն նրան նախանձում... 

Բանից պարզվում է,- ես ու իմ հոգին,- 
Որ չեմ նախանձում կյանքում ո՜չ ոքի... 

05.V.1957թ.
Մոսկվա




(«Մարդը ափի մեջ» շարքից)


ԻՆՔՍ ԻՆՁ ՀԵՐՔՈՒՄ ԵՄ


 
Նույն հարցն եմ հաճախ ինքըս ինձ տալիս. 
-Ի՜նչ ես աշխարհի ցավերը լալիս, 
Աշխարհի դարդը հո՞ քեզ չեն տվել: 
Եվ ի՞նչդ է պակաս կամ ի՞նչդ է ավել. 
Ամենքի նման մի մարդ ես, հոգի՛ս, 
Ամենքի պես էլ աշխարհով գնա... 

Իսկապե՛ս. 
                կարգին հագուստ կա հագիս, 
Թե վաստակածըս գրպանըս մնար՝ 
Անտեղի տեղը չհալվեր-կորչեր, 
Ինձ կարող էին և հարուստ կոչել: 
Ես դուր եմ գալիս սրան ու նրան, 
Ինձ շատերն անգամ սիրում են կարգին: 
Շուտով կստանամ և բնակարան, 
Եվըս երկու մանչ՝ կազատվեմ հարկից, 
Եվըս երկու գիրք՝ անուն եմ հարգի,- 
Ումի՞ց եմ պակաս, ումի՞ց եմ ավել, 
Ի՜նչ եմ աշխարհի ցավերը լալիս, 
Աշխարհի դարդը հո՞ ինձ չեն տվել,- 

Այս հարցն եմ հաճախ ինքըս ինձ տալիս, 
Ինքըս ինձ վիճում, առնում ու տալիս, 
Սակայն իմ հախից ինքս էլ չեմ գալիս: 
Ինչպե՞ս աշխարհի ցավը մոռանամ, 
Աշխարհի վատը, լավը մոռանամ. 
Ես հո չեմ նստել աշխարհի վզին, 
Որ չմտածեմ աշխարհքի մասին: 
Ի՞նչ է, աշխարհը իմ բո՞ւռն եմ առել, 
Որ ճմըռթելով գրպանս խրեմ... 
Ինչպե՞ս չհոգամ աշխարհի մասին, 
Եթե նա իմն է, ի՛մն է, իմպեսի՜ն, 
Թե նրա վատը նաև իմ վատն է, 
Նրա հավատը և իմ հավատն է: 
Նա իմն է եղել և իմն է մնում. 
Նա էր մոր նման ինձ երեկ սնում, 
Նա է ինձ տվել քնքշանք ու գորով, 
Նա է ներշնչել ինձ ուժ ու կորով, 
Նա է ինձ ազնիվ - անազնիվ դարձնում... 
Եվ հիմա ինչպե՞ս, ես ձեզ եմ հարցնում, 
Աշխարհի մասին ինչպե՞ս մոռանամ, 
Աշխարհի հոգսից ինչպե՞ս հեռանամ: 
Մայրը միշտ մայր է, որդիքն են տարբեր. 
Մեկը կարող է լինել անտարբեր, 
Մյուսի սրտից արյուն է կաթում, 
Երբ նա մոր դեմքին ցավ է նկատում... 

22.IV.1957թ.
Մոսկվա


(«Մարդը ափի մեջ» շարքից)

 
ԾՆՎԵԼ ԵՄ


 
Ես ծնվել եմ նրա համար, 
Որ մոր սրտում կարոտ դառնամ 
Եվ սպասվող որդու նման 
Հեռուներից վերադառնամ. 

Ես ծնվել եմ նրա համար, 
Որ ցավածին մխիթարեմ. 
Ջահելների հարսանիքին 
Ձեռքիս գինի` զվարթ պարեմ. 

Նորածընի բերնով ճչամ 
Ու մոր բերնով ասեմ «նանիկ».
Տուն երազող զույգի համար 
Դառնամ սիրո համեստ տանիք. 

Եթե շուրջըս խավար լինի՝ 
Մարդկանց համար փայլատակեմ, 
Հասակով մեկ փռվեմ գետին` 
Վհատության ճամփան փակեմ... 


05.V.1957թ.
Մոսկվա



(«Մարդը ափի մեջ» շարքից)